![Denizin ateş böceği ? Y A K A M O Z](/upload/resimler/haber/37E_yakamoz.jpg)
Denizin ateş böceği ? Y A K A M O Z
![Tarih](/img/icon/clock.png)
![Yazdır](/img/icon/print.gif)
Rahmetli Hüseyin Tuna nın bir yazısı daha okuyucumuzla buluşuyor. Kızı Zeynep in aracılığı ile...
Denizin ateş böceği ? Y A K A M O Z
”Ses uyumu güzel”de diler, hem de “orijinal”. Anlamı ve kültürel önemi büyük”saptamasını yaptılar. Ve yakamoz’u ‘En Güzel Kelime’seçtiler. Şimdilik keyfini sürelim. Zira yakamoz, Rumca kökenli bir kelime; paylaşamamalar hatta yeni krizler başlar yakında?
Yakamoz nedir? Ay ışığının sudaki yansımasıdır. Otur, sıfır bilemedin. Ama biz hep biz hep öyle duymuştuk? Okuyup öğrenseydin.
Peki, siz yazının devamını okumadan soruya ne yanıt verirdiniz? Sıfır mı?
Aldınız; yıldızlı pekiyi mi? Yok, yok sadece gülümsediniz siz?
Sevgili okur; bu yazının içinde iki ayrı bilgi bulacaksınız. Birincisi; Almanya’dan gelen bir haber. İkincisi o haberde baş rolü oynayanın kimliğiyle.
Geçtiğimiz günlerde tam 60 ülke dilinden yaklaşık 2 bin 500 kelimenin yarışması yapıldı Berlin’de. Dış ilişkiler Enstitüsü tarafından düzenlenen yarışmada, Türkçe’yakamoz’sözcüğü, 3 kişilik jüri tarafından dünyanın en güzel sözcüğü olarak belirlendi. Ve dendi ki; ”Yakamoz, orjinalliği, anlamı ve kültürel önemi açısından birinciliğe lâyık görülmüştür. ”Jürinin ikinciliğe, horlamak anlamına delen Çince ‘hu lu’ ‘‘kelimesini, üçüncülüğe de Afrika’daki Luganda dilinde ‘düzensiz ‘anlamına gelen ‘volongoto’ sözcüğünü seçtiğini belirtip biz yine yakamozumuza dönelim.
Önce bir uyarı? Önümüzdeki günlerde Türkçe'mize ‘en güzel sözcük’ madalyasını kazandıran ‘yakamoz’ üzerinde tartışmalar yapılır, bu unvan geri alınırsa hiç şaşırmayın, Zira Türk Dil Kurumu’nun internet sitesinde de açıkça belirtildiği gibi ‘yakamoz’ Rumca kökenli bir kelime. Zamanında Anadolu Rumlarının kullandığı, yeni anlamlar yüklenerek Türkçe’ye dâhil olan ve benimsenen bir kelime olarak tanımlanıyor.
Ama burada duralım. Doğrusu ‘yakamoz’a yeni anlamlar yükleyerek kendi dilimize kazandırmışız da sonradan ipin ucunu kaçırmışız.”Yakamoz nedir ?’diye sorulduğunda durum verilen yanıtlar bakımından hiç de iç açıcı değil yani.
Yok, sanıldığı gibi yakamoz ay ışığının sudaki yansıması değildir. Hatta ay varsa yakamoz yok demektir. Ya da bir başka deyişle, hani şarkıda ‘yareme tuz diye; yakamoz bastım tek şahidim ay’dı’der ya o,olacak şey değildir. Aynı anda orada bulunması, yakamozların faaliyetleri konusunda şahitlik yapabilecek kadar orta yerde durması, fizik ve doğa kurallarına aykırıdır?
Şimdi yazımızın ikinci bölümüne, yani haberin baş rolündeki yakamozu tanımaya, seçilmiş en güzel kelime unvanlı yakamoza gerçek anlamını katmaya başlıyoruz? Bir yanlışı düzeltmekle başlayalım işe: Yaygın sanı, ay ışığının sudaki yansımasının yakamoz olduğu yönündedir dedik ya, hayır, onun adı ‘ayın şavkı’dır. Ay’ın şavkı suyun üstüne düştüğünde oluşan görüntü ise ‘selvi sim in’dir. Selviyi biliyorsunuz, sim de gümüş demektir. Yani bunun adı ‘gümüşten selvi’dir.
Eeee, şair “Ayın şavkı bir selvi simin imiş suda” dendiğinde işte bu durumu betimler. Yakamozla uzaktan yakından alakası olamaz. Üstelik Ay olan gecelerde, Ay’ın ışığı baskın çıktığından yakamozların o şahane pırıltısı görülemez bile.
Yakamoz bir canlı türüdür. Planktondur, boyutları milimetriktir. Latince ismi ‘Noctiluca Millaris’dir. Vücudunda ‘limunisans’ maddesi bulunur ve bu madde, canlı hareket ettikçe ışık saçar. Yakamozlar milyonu bulan topluluklar halinde yaşarlar ve geceleri bir kayık geçerken ya da balık sürüsü aralarına karıştırdığında oluşan hareketten vücutlarındaki vücutlarındaki ‘limunisans’ maddesi faaliyete geçer ve ışık çıkartmalarına neden olur. Kapkara denizin üstünde ışıltılı bir masalsı yol oluşmuşsa, o karalığı üstünü sanki gümüşten tozlar kaplamış gibi görünüyorsa orada yakamoz var demektir işte. O nedenle, çoğu balıkçı teknelerinde yüksek bir direk v e bu direğin ucunda oturulacak bir yer bulunur. Balıkçı Ay olmayan gecelerde buraya oturarak yakamozları gözlemler. Eğer yakamoz varsa; o bölgede balık var demektir; tekneler yakamoza doğru yönlendirilir. İşte yakamozun kısa hikâyesi böyle.
Şimdi sıra sizde; sahi sizin için en güzel sözcük ne? Bana sorsalar ‘türkuaz’ fena değil”derdim örneğin. Ya da ses uyumunu, orijinalliğini, kültürel kimliğini, hatta anlamını da bir yana bırakıp “kelimelerin güzelliği hayatımızdaki yerleriyle belirleniyordur belki de” der “ o nedenle herkesin birincisi kendine” diyerek sıyrılırdım işi içinden? ‘Deryada deryalıklar? Ay balam? Suda oynar balıklar’? Sağlıklı kalın!
T U N A C A N
TÜED HAYKIRDI ” ABO DÜZELTİLMELİ İNTİBAK GERÇEKLEŞMELİ”
Türkiye Emekliler Derneği Başkanlar Kurulu Toplantısı, 17 Temmuz 2024 tarihinde Ankara’da TÜED Genel Merkez Toplantı Salonu’nda yapılmış; ülkenin ve emeklilerin karşılaştığı sorunlar, kapsamlı olarak değerlendirilmiştir.
CHP EĞİTİM SORUNLARINA ÜSKÜDAR’DA DİKKAT ÇEKTİ...
Cumhuriyet Halk Partisi, ülke genelinde yaşanan eğitim sorunlarına dikkat çekmek maksadıyla tüm il ve ilçe başkanlıklarında “24 Saat Eğitim Maratonu” başlıklı basın açıklaması gerçekleştirdi.
SP ÜSKÜDAR İLÇE BAŞKANI HAKAN TEVFİK ERDAĞI FİLİSTİN VE BÜYÜK ORTADOĞU PROJESİ İLE İLGİLİ BASIN AÇIKLAMASI YAPTI
16.Temmuz Salı günü İstanbul un 39 ilçesinde olduğu gibi Üsküdar’da Saadet Partisi İlçe Başkanlığı Filistin ve BOP ile ilgili basın açıklaması yaptı. Katılımcıların dikkatle izlediği açıklama şöyle
Çengelköy’ün eski simalarından Erkan GÜRSOY vefat etmiştir
Erkan GÜRSOY uzun süredir devam eden tedavileri sürecinde aramızdan ayrılmıştır.
TÜED “EMEKLİ AYLILARI YOKSULLUK SINIRININ ALTINDA KALDI ACİL ÖNLEM ALINMALI”
Türkiye Emekliler Derneği’nin (TÜED) 123 şube başkanı, olağanüstü gündemle Ankara’da bir araya gelerek ek zam çağrısı yapacak.
ÇALIŞTIKÇA DÜŞEN EMEKLİ AYLIKLARIMIZIN ÖYKÜSÜ...
ABO nın değişmesi düşük emekli maaşlarına mahkum etti şimdilerde taban maaş 10.000 mi olacak 12.000 mi olacak diye anlamsız tartışmalara düşürülüyoruz esasen düzelmesi gereken aylık bağlama oranının yükseltilmesidir.
ÇENGELKÖYSPOR YARIM KALAN HİKAYEYİ TAMAMLAYACAK
2024-2025 Futbol sezonu için kolları erken sıvayan Başkan Yavuz Yıldız ve yönetim kurulu arkadaşları önce Teknik direktörlüğe devam etmesi için Aziz Topal ile anlaştı.
ÇEVREYE BAKIM GEREKLİ...
Öncelikle belirtmeliyim ki Çengelköy iskele meydanı ve Kuleli parkları dökülüyor acilen bakıma alınmalı ihale mi yapılır yoksa belediyeler kendi personeli ile mi düzenleme yapar artık kendileri bilir.
DÜNYAYA BORCUMUZ VAR?
Dünyamızı çok hoyrat kullanıyoruz çok tüketiyoruz tüketimimizi azaltmadığımız gibi atıklarımızı da karışık atarak milli ekonomiye kazandırmıyoruz tamamını çöp ediyoruz.
Sağlık nedir ?
Yakın zamanda öğretmenimin bana sorduğu bir soruydu. Kendim için sağlığı nasıl tanımlıyorum ? Uzunca konuştuk bu soru üzerine..